Ляндрэс Сямен Аляксандравіч

Ляндрэс

Сямен Аляксандравіч

1907 г. – 1968 г.

Савецкі дзяржаўны дзеяч, арганізатар выдавецкай справы, рэдактар, літаратуразнаўца. Бацька пісьменніка Юліана Сямёнава.   

Нарадзіўся 25 мая 1907 года ў вёсцы Баравіна ў яўрэйскай сям'і. Бацька, Аляксандр Паўлавіч Ляндрэс (1876-1940), быў сплаўшчыкам лесу; маці, Марыя Данілаўна Ляндрэс (1877-1963), - хатняй гаспадыняй.

Скончыў Прамысловую акадэмію. У 1930—1941 гадах працаваў у Вышэйшым савеце народнай гаспадаркі (ВСНГ) СССР і Наркамаце цяжкай прамысловасці — начальнікам сектара друку, арганізацыйна-планавага і замежна-імпартнага аддзелаў, затым памочнікам наркама цяжкай прамысловасці СССР Сярго Арджанікідзэ.

У 1934 годзе на лекцыях у Інстытуце чырвонай прафесуры пазнаёміўся з М. І. Бухарыным, у той час галоўным рэдактарам газеты "Известия", і неўзабаве быў прызначаны адказным сакратаром (намеснікам галоўнага рэдактара) "Известий". Адзін з арганізатараў выставы "Нашы дасягненні", аб'яднання навукова-тэхнічных выдавецтваў, газет "За індустрыялізацыю" і "За тэхніку", часопіса "Тэхнічная прапаганда".

У 1941-1942 гадах - ізноў намеснік адказнага рэдактара «Известий». 30 красавіка 1942 года кароткачасова арыштаваны (змяшчаўся ва Уладзімірскім цэнтрале), пасля вызвалення - у 1942-1943 гадах - намеснік старшыні Аб'яднання дзяржаўных кніжна-часопісных выдавецтваў (АГІЗ). Сям'я ў гэты час знаходзілася ў эвакуацыі ў Энгельсе.

У 1944-1945 гадах - упаўнаважаны Дзяржаўнага камітэта абароны (ДКА) на 1-м Украінскім і 1-м Беларускім франтах, займаўся ўкамплектаваннем партызанскіх атрадаў партатыўнымі паходнымі друкарнямі ўласнай канструкцыі. Арганізаваў выдавецтва Савецкай ваеннай адміністрацыі ў Нямеччыне (1946).

Ляндрэс быў адным з ініцыятараў стварэння Выдавецтва замежнай літаратуры (Дзяржавыдава), намеснік дырэктара выдавецтва, у 1946—1949 гадах выконваў абавязкі яго галоўнага рэдактара.

29 красавіка 1952 года быў арыштаваны па абвінавачанні ў «дапамозе трацкісцкаму дыверсанту Бухарыну». Магчыма, пачаткам працэсу паслужыла «заява аб непартыйных паводзінах Ляндрэса С. А. і Кержанцавай пры выданні кнігі амерыканскай шпіёнкі Ганны Стронг ад 15 лютага 1949 г.», напісанае загадчыкам рэдакцыяй літаратуры па міжнародных адносінах і дыпламатыі Госінаіздата С. К. Бушуевым. Асуджаны на 8 гадоў папраўча-працоўных лагераў па 58 артыкуле («контррэвалюцыйныя дзеянні»). У зняволенні да красавіка 1954 года, вызваліўся з пашкоджаным хрыбетнікам і часткова паралізаваны («у 47 гадоў ён ператварыўся ў старога, важыў 50 кг», «да арышту ў Сямёна Аляксандравіча пасля старой кантузіі адымалася правая рука, у турме  падчас допыту так білі , што руку паралізавала цалкам і адняліся ногі»).

У 1955—1958 гадах быў намеснікам дырэктара Дзяржлітвыдату, садзейнічаў публікацыі пасля шматгадовага перапынку твораў А. С. Грына,

Ю. К. Алешы, І. Э. Бабеля, як член камісіі па літаратурнай спадчыне М. А.

Булгакава садзейнічаў пасмяротнаму выданню яго твораў (у тым ліку рамана «Майстар і Маргарыта», эпісталярнай спадчыны) і зборнікаў матэрыялаў аб ім, аўтар літаратуразнаўчых работ па творчасці Міхаіла Булгакава.

У кастрычніку 1967 года Ляндрэс звярнуўся ў ЦК КПСС з просьбай уключыць машынапісныя купюры з часопіснай публікацыі рамана «Майстар і Маргарыта» у завізаваны Галоўлітам тэкст, прадстаўлены выдавецтвам «Міжнародная кніга» для перакладных публікацый за мяжой і які стаў такім чынам даступным для наступных.

З 1960 года - член рэдкалегіі часопіса "Пытанні літаратуры", з 1964 года - намеснік галоўнага рэдактара часопіса. З 1967 года таксама старшыня Клуба кнігалюбаў пры Цэнтральным доме літаратараў (ЦДЛ). У 1963-1968 гадах працаваў кансультантам сакратарыята Саюза пісьменнікаў СССР.

Складальнік зборнікаў «Успаміны пра Міхаіла Булгакава» (1967, сумесна з А. С. Булгакавай, Масква: Савецкі пісьменнік, 1988, тыраж — 100 000 асобнікаў, перавыданне — М.: Астрэль, 2006) і «Заўсёды па тым боку: Успаміны аб Віктары Кіне» (М.: Савецкі пісьменнік, 1966, тыраж - 30 000 асобнікаў).

Узнагароджаны

Ордэн "Знак Пашаны" (06 чэрвеня 1967)

Медаль "За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941–1945 гг.".

Медаль "За абарону Масквы"